Een vaker gehoorde uitspraak, ook op hoog politiek niveau is: Doe Effe Normaal…
Wat is dat eigenlijk: “Normaal doen”. Bestaat er een gedragsomschrijving die deze term dekt? Is normaal doen onderdeel van de DSM-IV (tegenwoordig DSM-V)?
Mensen zijn de enige wezens op aarde die doen aan determinatie en categoriseren (door mensen bedacht onderscheid bepaalt naamgeving en waar iets of iemand ‘onder valt’). Ben je anders, doe je anders, vindt men dat je dat doet of bent, dan gaan mensen op basis van hun waarneming en gevoelens reageren (gedrag), nadenken en vergelijken. In de loop van de geschiedenis heeft de mensheid in al zijn diversiteit op basis van uiterlijk vertoon, gedragingen en gedachten en alle onderscheid (maar ook overeenkomsten) zich in collectieve zin verzamelt in (sub)groepen welke zich ontwikkelden tot culturen en sub culturen. In al die verzamelingen is steeds een factor gemeen: het individu, U en ik en alle anderen. De mens als persoon, onderdeel van het grote collectief dat mensheid heet (hoofdverzameling welke ons gegeven is) en zich zoals gezegd ‘heeft’ opgedeeld in deelverzamelingen waarin het individu zich staande houdt in het betreffende (deel)collectief op basis van gedrag, inclusie, exclusie en wordt de mate van (in)tolerantie beïnvloedt door factoren van dominantie en recessiviteit. Zeker in huidige tijd een gegeven dat vraagt om meer aandacht, want in de loop der tijd hebben mensen door wetenschap en de mogelijkheid van kennisvergaring meer notie gekregen (en genomen) van hun omgeving. Waarneming, perceptie en emoties zijn daarmee ook versterkt of vertroebeld. Hoe dan ook de mens als individu is iets anders dan de mens in collectief. Waar groepen algemene kenmerken met elkaar delen of van elkaar verschillen, daar verschillen individuen altijd van elkaar, in divers opzicht. Het is dan ook interessant om te denken hoe het mogelijk is dat mensen zo verschillend als zij persoonlijk van elkaar zijn, toch instaat zijn een collectief te vormen waarin de kenmerken de individuele verschillen lijken weg te kunnen nemen. Kleding, houding, gedrag, zienswijze en beleving lijken vaak ‘eenvoudig’ in groepsverband te organiseren tot een ‘uniform’ geheel. Om ergens bij te horen en op te kunnen gaan in een collectief speelt gedrag een voorname rol.
Sociale media beïnvloedt in huidige tijd ons gedrag en hoe men hier tegen aankijkt op collectief maar zeker ook individueel niveau meer en meer de menselijke waarneming- en belevingswereld. Met alle gevolgen van dien. Polarisatie is bijvoorbeeld een groeiend probleem en dat wordt mede veroorzaakt door hoe wij door alle bombardementen van ”informatie” in staat* (denken te) zijn gesteld deze informatie te kunnen beoordelen en gebruiken. Zo lang deze verwerking van informatie op individueel niveau van kracht is en noch betreffende persoon, noch diens omgeving al te zeer beïnvloedt is er weinig gevaar. Het is echter zeer riskant op het moment dat informatieverstrekking en/of verwerking door manipulatie wordt toegepast en als individueel of collectief de informatieverwerking onderhavig is aan ‘fouten’ in het informatieverwerkingssysteem (onze hersenen en ons individueel en/of collectief “geweten”, moraal zo u wilt). Van unabomber tot zelfmoordcommando’s. Van gevaarlijke eenlingen tot geradicaliseerde groepen. Van de dorpsgek tot voor ongewenst – want niet passend in een plaatje van een collectief – verklaarde individuen binnen de groepen of buiten de groep ‘andere’ mensen.
*(zowel als in ‘status van permanent ontvangen’ als m.b.t. mogelijkheden van zoeken, vinden, vergelijken en beleven) .
Opvallend gedrag wordt vaak bekeken op basis van oordeel omdat dit zoals gezegd ‘opvalt’ en vaak is dit op basis van vermeende afwijking t.o.v. persoonlijke normen en waarden al dan niet afgetekend tegen het decor van de etnisch-religieuze -culturele en maatschappelijke context. Mensen zijn mensen in ‘hokjes’ gaan zetten waarin individueel en collectief gedrag al dan niet passend is en of er wel of niet ‘iets nodig is’ om afwijkend (deviant) gedrag nader te beoordelen of zelfs te etiketteren en te diagnosticeren t.b.v. het indiceren van een al dan niet gewenste behandeling of begeleiding. Het heeft door toenemende mate van de beschikbaarheid van informatie over alles en nog wat (internet, sociale media) ertoe geleid dat mensen vanwege alle informatiegaring ook het idee hebben ‘ergens van te weten’ en dat leidt weer tot een groeiend gevaar van oordelen. Want waar zuiver beoordelen valt en staat met kennis van zaken en de mogelijkheid en intentie van vergelijking en contextuele benadering, daar is oordelen vaak op basis van goed-fout, normaal-niet normaal, met de bekende gevolgen van dien.
Wanneer wordt normaal gedrag afwijkend en hoe normaal is afwijkend gedrag misschien gewoon? Wie bepaalt dit eigenlijk en op basis van welke kenmerken? De ervaring leert BuroSinot, na inmiddels ruim 18 jaar hulpverlening, dat te veel accenten leggen op bepaalt gedrag ook maakt dat dat gedrag meer opvalt en in de weg kan staan bij communicatie en samenwerking, zeker als de andere partij het idee heeft dat er vooral naar dat gedrag gekeken wordt of naar wordt gezocht.
Wat is normaal?
BuroSinot kwam een interessant artikel tegen op LinkedIn wat mogelijk enige duidelijkheid biedt omtrent hoe wij normaal gedrag zouden moeten zien en welke plaats dit heeft binnen het gedrag spectrum van mensen. Of het werkelijk een ‘Breakthrough is’ vat mogelijk te betwijfelen maar ludiek is het wel:
https://www.linkedin.com/pulse/breakthrough-dsm-v-diagnosis-patrick-richard-sinot